تأتیر قارچ‌های میکوریزا بر رنگیزه‌های فتوسنتزی گیاه دارویی آویشن در خاک آلوده به فلزات سنگین

چکیده مقدمه: یکی از روش‌های نوین و کم‌­هزینه برای پالایش خاک‌های آلوده، استفاده از گیاهان (Phytoremediation) می‌­باشد. گیاه‌­پالایی یک تکنولوژی در حال ظهور است که با بهره‌گیری از گیاهان و سپس ریزجانداران موجود در ریزوسفر برای حذف کردن، تغییر دادن یا محدود کردن مواد شیمیایی سمی در خاک، رسوبات، آب‌های زیرزمینی، آب‌های سطحی و حتی اتمسفر استفاده می­‌شود. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی اثر گیاه­‌پالایی گیاه دارویی آویشن دنایی همزیست با قارچ‌­های میکوریزا بر رنگیزه­‌های فتوسنتزی در خاک آلوده به سرب و کادمیم بود. مواد و روش‌ها: این تحقیق به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا گردید. فاکتور اول شامل چهار سطح از فلزات سنگین (شاهد (خاک عاری از فلزات سنگین)، سرب (100 میلی‌گرم در کیلوگرم)، کادمیم (15 میلی‌گرم در کیلوگرم) و سرب+کادمیم) و فاکتور دوم تیمار قارچ مایکوریزا در پنج سطح (G. intraradices، G. mosseae، G. fasciculatum، ترکیب هر سه سویه و شاهد (عدم تلقیح)) بودند. نتایج: نتایج تجزیه واریانس داده‌­ها نشان داد که، اثرات ساده فلزات سنگین سرب و کادمیم، قارچ­‌های میکوریزا و اثرات متقابل آن‌ها بر مقادیر کلروفیل a، شاخص کلروفیل و کارتنوئید معنی‌دار بودند؛ در حالی‌که بر میزان کلروفیلb  اثر معنی‌دار نداشتند. براساس نتایج، بیشترین میزان کلروفیل a (354/0 میلی‌گرم/گرم وزن‌تر) در تیمار شاهد (عدم استعمال فلزات سنگین در بستر و عدم همزیستی با مایکوریزا)، بالاترین شاخص کلروفیل (39/0 میلی‌گرم/گرم وزن‌تر) در تیمار همزیست با قارچ G. fasiculatum و در حضور فلز سنگین کادمیم در بستر و بیشترین مقدار کارتنوئید (95/1 میلی‌گرم/گرم وزن‌تر) در تیمار همزیست با هر سه سویه قارچ و حضور فلز سنگین سرب در بستر مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که، قارچ‌­های میکوریزا اثر معنی‌داری بر غلظت سرب و کادمیم در شاخساره و ریشه گیاه آویشن دنایی داشتند. به‌طور کلی می­‌توان اذعان نمود که همزیستی با قارچ‌­های میکوریزا اثرات مخرب فلزات سنگین بر رنگیزه‌­های فتوسنتزی را بهبود می­‌بخشد و باعث کاهش سمیت آن‌ها می­‌گردد. واژه‌های کلیدی: رنگیزه‌­های فتوسنتزی، فلزات سنگین، قارچ میکوریزا، گیاه­‌پالایی